W drugiej połowie XIX wieku w Koźminie (dawna nazwa Koźmina Wielkopolskiego) działały dwie szkoły – Wyższa Szkoła dla Dziewcząt oraz Wyższa Szkoła dla Chłopców. Korzystały one z pomieszczeń w budynkach prywatnych. Rosnąca liczba uczniów skłoniła Komisję Szkolną do podjęcia stosownych działań. W ten sposób rozpoczęto budowę budynku dla obydwu szkół. Budowę tę przyspieszyło przejęcie szkoły dla chłopców przez miasto w dniu 1 kwietnia 1903 r. Po przejęciu przez miasto również szkoły dla dziewcząt, obie szkoły połączono w jedną – Wyższą Szkołę Miejską dla Chłopców i Dziewcząt.

(fot. Wyższa Szkoła dla Chłopców i Dziewcząt, ok. 1907 r.)

Miasto wykupiło dwie posesje przy ul. Klasztornej. Po rozebraniu starych budynków, plac przygotowano pod budowę nowej szkoły. Za prace budowlane odpowiadał Aleksander Kleemann i spisał się doskonale. Rozpoczęte 10 kwietnia 1906 r. prace zakończyły się bowiem sukcesem już po pół roku.

24 października tego samego roku budynek został uroczyście oddany do użytku. O godzinie 12.00 tego dnia burmistrz Emil Jahnke odebrał klucze od budowniczego. Następnie w przemówieniu przedstawił cel i przeznaczenie szkoły oraz trudności, na jakie napotkano w trakcie budowy. Zebrani na otwarciu najpierw zwiedzili szkołę, a później mogli podziwiać występy artystyczne uczniów. Rektor Würsthof odczytał kronikę szkolną od jej założenia. Uroczystość zakończono odczytaniem telegramów i listów gratulacyjnych oraz odśpiewaniem „Heil dir im Siegerkranz”.

Koszt budowy szkoły wyniósł 65 tysięcy ówczesnych marek niemieckich. W tym celu miasto Koźmin w 1905 r. zaciągnęło kredyt bankowy. Jego spłata rozciągnęła się na wiele lat, aż do 1924 r. Budynek miał 24 m długości, 15 m szerokości i 17 m wysokości.

Rektor Würsthof kierował placówką do śmierci w 1913 r. Po nim zastępstwo pełnił Herman Marschall, a kolejnym rektorem został dr Curt Schütt. Pod koniec I wojny światowej obowiązki rektora pełnił Józef Beckermann, aż do 20 września 1919 r.

Gdy Polska odzyskała niepodległość ludność niemiecka w znacznym stopniu opuściła Koźmin. Tym samym zmniejszyła się liczba uczniów narodowości niemieckiej. W 1920 r. liczono ich 30. 11 marca tego roku Komisja Szkolna podjęła zatem decyzję o spolszczeniu placówki. W niepodległym kraju szkołą kierowali ks. Józef Pałkowski, Władysław Pokorny, dr Edward Winkler i w latach 1925-30 dr Kazimierz Lubecki.

(fot. Miejskie Gimnazjum Koedukacyjne, 1929 r.)

W 1924 r. za sprawą rozporządzenia Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Wyższa Szkoła Miejska została przekształcona w Miejskie Gimnazjum Koedukacyjne. Wygląd budynku i otoczenia przybliża sprawozdanie dyrektora Kazimierza Lubeckiego z przełomu lat 1928 i 1929. Zgodnie z nim budynek placówki był usytuowany w głąb posesji, a od jezdni i chodnika oddzielał go metalowy płot na podmurowaniu. Przed szkołą rosły brzozy, lipy i leszczyna. Front dwupiętrowego budynku był zwrócony w stronę wschodnią. Parter zdobiło siedem szerokich weneckich okien, na pierwszym piętrze znajdowało się dziesięć okien w tzw. ugrupowaniu berlińskim, zaś najwyższa kondygnacja zawierała cztery okna w elewacji środkowej i cztery mniejsze po bokach.

Na parterze znajdowało się pięć sal lekcyjnych i pokój nauczycielski. W jednej z nich zorganizowano pracownię fizyczno-chemiczną i przyrodniczą, a inną przeznaczono na ćwiczenia gimnastyczne. Na pierwszym piętrze znajdowała się aula, która w połączeniu sąsiednią salką mogła pomieścić 200 osób. Oprócz niej na tym poziomie były także sala lekcyjna, kancelaria szkolna i mieszkanie dyrektora. Najwyższe piętro przeznaczono na cztery klasy, trzy pokoje na pomoce naukowe, bibliotekę oraz mieszkanie woźnego. Do budynku przylegały dwa boiska, osobne dla dziewcząt i chłopców, oba o wymiarach 36 m na 20m.

Budynek wyposażono w dwie studnie, kanalizację i oświetlenie gazowe. Oznaczono go numerem 45, gdyż wówczas numeracja dla ul. Klasztornej rozpoczynała się od Starego Rynku.

Utrzymanie szkoły wiązało się ze znacznymi wydatkami, które przekraczały możliwości miejskiego budżetu. Sytuację skomplikował kryzys gospodarczy w całym kraju, Miasto przez nieprzemyślane inwestycje miało olbrzymie długi. W dodatku dyrektor K. Lubecki popadł w konflikt z Magistratem, którego nie udało się załagodzić. W efekcie podjęto decyzję o likwidacji szkoły w 1930 r. Po tym wydarzeniu, aż do wybuchu II wojny światowej, budynek dzierżawiono, m.in. na kancelarię notarialną Zygmunta Latanowicza.

(fot. Miejskie Gimnazjum Koedukacyjne, 1930 r.)

Burmistrz Janusz Podlewski od 1934 r. różnymi krokami starał się podreperować miejski budżet. Planował sprzedaż lasu, łąk oraz właśnie budynku dawnego gimnazjum. Zbyt niskie oferty sprawiły jednak, że negocjacje zakończyły się fiaskiem. Burmistrz podjął więc działania zmierzające do wznowienia funkcjonowania gimnazjum. Rozgorzała wówczas dyskusja, gdzie powinny być prowadzone lekcje – w dawnym budynku, gmachu dawnego starostwa lub w zamku. Ostatecznie zdecydowano się na wybór dawnego gmachu starostwa, przy ul. Boreckiej. Wybór uzasadniono względami ekonomicznymi, bowiem dzierżawa za gmach starostwa wynosiła 600 złotych miesięcznie, zaś dzierżawcy budynku dawnej szkoły wpłacali co miesiąc do miejskiej kasy aż 2000 zł.

W czasie II wojny światowej początkowo w budynku mieściła się siedziba niemieckiej policji i szkoła dla polskich dzieci. Później zorganizowano tu szkołę dla niemieckich dzieci. Po wyzwoleniu miasta z 25 na 26 stycznia 1945 r. zdecydowano o ponownej organizacji koźmińskiego gimnazjum. Przedwojenni nauczyciele powrócili do miasta, a jeden z nich – Kazimierz Sibilski – stał się nowym dyrektorem placówki. Nauczanie wznowiono 15 marca 1945 r. w budynku przy ul. Klasztornej. Nowa dyrektor, Maria Budasz, w 1946 r. przeniosła szkołę do przedwojennej lokalizacji, czyli gmachu starostwa. I piętro budynku przy ul. Klasztornej przeznaczono zaś na internat męski gimnazjum i liceum. Na parterze mieściły się niższe klasy szkoły podstawowej, zaś najwyższa kondygnacja stała się mieszkaniem dla nauczyciela. Do 1955 r. mieszkał w nim Alfons Szukalski, kierownik internatu. Od września tego roku cały budynek przeznaczono zaś na potrzeby szkoły podstawowej.

W 1956 r., za sprawą reorganizacji szkolnictwa podstawowego na terenie Koźmina, w budynku przy ul. Klasztornej utworzono Szkołę Podstawową nr 3. Placówką kierował Franciszek Sokołowski, aż do emerytury w 1972 r. W nowym roku szkolnym dyrektorem szkoły został Jarosław Kaźmierczak, który od 1 stycznia 1973 r. objął także funkcję Gminnego Dyrektora Szkół. Trzy lata później SP nr 3 przekształcono w Zbiorczą Szkołę Gminną, ale sam J. Kaźmierczak dalej sprawował funkcję dyrektora.

W 1985 r. szkole przywrócono dawną nazwę, a dotychczasowa zastępczyni J.Kaźmierczaka – Stefania Ignasiak – przejęła stery w placówce. Funkcję dyrektora pełniła aż do emerytury w 2008 r. W roku szkolnym 1999/2000 budynek przeszedł generalny remont. Wymieniono instalację elektryczną, wodno-kanalizacyjną, gazową i centralnego ogrzewania. Wymianie uległy także wszystkie okna i drzwi. Odnowiono parapety, położono nowe tynki wewnętrzne i odmalowano wszystkie pomieszczenia. W piwnicy umiejscowiono kuchnię wraz ze stołówką oraz szatnię. Strych zaadoptowano zaś na pracownię komputerową oraz świetlicę.

W 2003 r. SP nr 3 otrzymała imię Kornela Makuszyńskiego. W tym samym roku położono nową płytę bitumiczną na boisku, nowy chodnik przed szkołą, a na przejściu dla pieszych przed szkołą zainstalowano sygnalizację świetlną.

Na przełomie listopada i grudnia 2009 r. rozpoczęto budowę sali gimnastycznej wraz zapleczem, sali dydaktycznej oraz łącznika z budynkiem szkolnym. Inwestycję zakończono niespełna rok później, a 10 listopada odbyło się uroczyste otwarcie oraz oddanie do użytku nowo wybudowanych elementów kompleksu szkolnego. Całą inwestycję sfinansowano z budżetu gminy.

HISTORIA POWSTAŁA DZIĘKI UPRZEJMOŚCI PANA DRA MICHAŁA PIETROWSKIEGO

Aktualnie w budynku mieści się siedziba LGD Stowarzyszenia "Wielkopolska z Wyobraźnią".